Realizowane w Instytucie badania obejmują problematykę z zakresu językoznawstwa i literaturoznawstwa (dyscyplin ewaluowanych), nauk o komunkacji społecznej i mediach (m.in. mediolingwistyki oraz teorii i historii książki), nauk o kulturze i religii (teorii i historii procesów kulturowych), jak również edukacji polonistycznej (dydaktyki literatury i języka polskiego).

Pracownicy Instytutu prowadzą zajęcia w ramach studiów pierwszego i drugiego stopnia na kierunkach obsługiwanych przez Wydział Humanistyczny: dziennikarstwo i komunikacja społeczna (st. I i II stopnia), filologia polska (st. I i II stopnia), literatura popularna i kreacje światów gier (st. I stopnia), jednocześnie realizują wykłady, ćwiczenia i laboratoria uwzględnione w programach specjalności: dziennikarstwo internetowe, edytorstwo tradycyjne i sieciowe, pisanie kreatywne (st. I stopnia) lub dziennikarstwo ekologiczne (uzupełniający moduł specjalnościowy) i glottodydaktyka polonistyczna (st. II stopnia). Ponadto sprawują opiekę merytoryczną nad studentami specjalności nauczycielskiej (st. I i II stopnia), doktorantami Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych i Społecznych (w dyscyplinach literaturoznawstwo i językoznawstwo), a także słuchaczami studiów podyplomowych oraz kursów języka polskiego dla cudzoziemców.

W roku akademickim 2014/2015 Instytut otrzymał kolejny raz pozytywną ocenę Państwowej Komisji Akredytacyjnej, z kolei podczas przeprowadzonej w roku 2022 oceny działalności naukowej w obrębie dyscyplin ewaluowanych Ministerstwo Edukacji i Nauki przyznało językoznawstwu i literaturoznawstwu kategorię naukową A.