Profesor UZ (w grupie pracowników badawczo-dydaktycznych), kierowniczka Pracowni Dziedzictwa Ludowego i Tradycji Regionalnych.
Jest autorką kilkudziesięciu prac (w tym czterech monografii) z zakresu językoznawstwa polskiego, językoznawstwa erudycyjnego, dialektologii polskiej, polszczyzny północnokresowej, polszczyzny południowokresowej, onomastyki. Przez kilka lat pełniła funkcję kierowniczki Zakładu Gramatyki Historycznej i Dialektologii IFP UZ, natomiast od roku 1996 kieruje stworzoną przez siebie Pracownią Dziedzictwa Ludowego i Tradycji Regionalnych (dawna nazwa: Języka i Kultury Ludowej). Studia ukończyła z wyróżnieniem na Uniwersytecie Szczecińskim w 1991 roku. W 1995 roku obroniła pracę doktorską w Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, a w 2005 roku - rozprawę habilitacją w tamtejszej Akademii Pedagogicznej. Od 2007 roku jest profesorem nadzwyczajnym UZ, a od 2010 roku redaktorką naukową zainicjowanej przez siebie interdyscyplinarnej serii „Studia Kresowe”. W 2005 roku została wyróżniona Nagrodą I stopnia Rektora Uniwersytetu Zielonogórskiego. Należy do: Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego (od 1996 roku), Polskiego Towarzystwa Językoznawczego (od 1997 roku), International Society for Dialectology and Geolinguistic (od 2001 roku). Ponadto od 2004 roku współpracuje z Katedrą Filologii Polskiej i Centrum Polonistyki Uniwersytetu Wileńskiego.
Z jej językoznawczo-kulturologicznych publikacji korzystają wileńscy studenci pracujący pod kierunkiem dr Krystyny Rutkowskiej oraz polscy, również zielonogórscy, studenci przebywający na Uniwersytecie Wileńskim w ramach Programu Erasmus+. Uczestniczyła w licznych sympozjach naukowych w kraju i za granicą. Do onomastyki wprowadziła: (1) gemmonimię — wiedzę o gemmonimach, tj. nazwach własnych kamieni szlachetnych, (2) tezauronimię – wiedzę o tezauronimach, tj. nazwach własnych skarbów, klejnotów i biżuterii, (3) ambronimię — wiedzę o ambronimach, tj. nazwach własnych związanych z bursztynem, (4) gliptonimię — wiedzę o gliptonimach, tj. nazwach własnych sławnych gemm (monografia Kamienie i klejnoty w języku, kulturze, sztuce, 2012). Ustaliła erudycyjno-interdyscyplinarno-synkretyczny sposób analizy i interpretacji lingwistycznokulturowej spuścizny Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz Kresów Północno-Wschodnich (monografie: Językowe świadectwa kultury i obyczajowości Kresów Północno-Wschodnich, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza UZ, 2004; Słownictwo wileńskie na Pomorzu Zachodnim, Zielona Góra: Wydawnictwo WSP TK, 2000), a także Kresów Południowo-Wschodnich (monografia Złoczowskie peregrynacje. Językowe, literackie, kulturowe, historyczne refleksje o poetyckim „Wspomnieniu" Antoniego Pająka, Choszczno: Ares, 2012). Stworzyła językoznawstwo erudycyjne. Pasjonują ją kamienie, muszle, kaktusy, orchidee, haft, sztuka w ogóle, a także sztuka i kultura ludowa.
Wykłada m.in. dialektologię polską z elementami etnolingwistyki, kulturę języka polskiego, wiedzę o kulturze, kulturę ludową, antropologiczne konteksty informacji, a także prowadzi proseminaria i zajęcia w ramach autorskiego przedmiotu (do wyboru): kamień w kulturze (dla studentów polonistyki, politologii oraz literatury popularnej i kreacji światów gier).